Dwie szare myszki wpadły do głębokiej miski pełnej śmietanki. Obydwie próbowały utrzymać się na powierzchni, przebierając desperacko łapkami. Ale konsystencja śmietanki stawiała tak silny opór, że jedna z myszek poddała się już po kilku próbach. Przestała się wysilać. Zrezygnowała. Utonęła.

Druga myszka postanowiła nie poddawać się za wszelką cenę. Przebierała łapkami, kręciła zadkiem, godzinami usiłując utrzymać się na powierzchni śmietankowej toni. Jakie było jej zdziwienie, gdy pod łapkami poczuła stały grunt. W wyniku nieustannego machania i przebierania łapkami, ze śmietany zrobiło się masło. I myszka – odzyskawszy równowagę – jednym zwinnym skokiem wydostała się z miski… odbijając się zręcznie od tafli masła, które sama ubiła.

Morał jest dość oczywisty. Pierwsza myszka to postawa szybkiej rezygnacji w trudnej sytuacji. Druga to determinacja, by się nie poddawać pomimo trudności. A jak ta różnica w podejmowaniu decyzji i wysiłku przekłada się na sytuację lektora, który po rozpoczęciu pracy w szkole językowej (lub kilku szkołach językowych) nie ma aż tylu możliwości wartościowego rozwoju metodycznego, na ile by liczył?

Być może metodyk nie może sobie pozwolić na częstsze obserwacje Twoich lekcji, a prezentacje konferencyjne nie odpowiadają na Twoje potrzeby. Popatrzmy na opcje, z których możesz skorzystać jako lektor, który odczuwa potrzebę inwestowania w swój rozwój, jeśli oferowane w szkole wsparcie metodyczne  Ci nie wystarcza.

SELFIE – informacja zwrotna OD CIEBIE DLA CIEBIE

Zacznijmy od potencjału trenerskiego, który nosimy w sobie. Refleksyjne uczenie się (ang. reflective practice) to umiejętność krytycznego spojrzenia na własne działania po to, by uczyć się nieustannie w sytuacjach codziennych. Nie szukamy specjalnych okazji. Wykorzystujemy nasze tu i teraz. Zamiast tylko zaplanować i poprowadzić kolejną lekcję, zafunduj sobie przy okazji małą ucztę profesjonalnej autorefleksji. Jak ją zorganizować?

Krok 1: „ na gorąco”

Zaraz po przeprowadzonej lekcji, usiądź z filiżanką aromatycznej kawy i odpowiedz sobie krótko acz konkretnie (koniecznie na piśmie!) na dwa pytania:

• Co się udało? Opisz, co się wydarzyło i jakie to miało pozytywne konsekwencje.
• Co zrobił(a)byś inaczej następnym razem? Opisz, co się wydarzyło, jakie to miało negatywne konsekwencje i co byś zmodyfikował(a).

Krok 2: „ gdy ochłoniesz”

Po kilku godzinach lub następnego dnia rano, nie zaglądając do odpowiedzi „ na gorąco”, odpowiedz na nowej kartce na te same dwa pytania. Dodaj obserwacje, które wcześniej Ci umknęły. Nie bój się radykalnych zmian w spojrzeniu na lekcję, jeśli czas zmienił Twoje postrzeganie sytuacji.

Krok 3: „zdrowy dystans”

Chwilkę później a najlepiej w sobotni poranek, kiedy nigdzie się nie spieszysz, usiądź wygodnie i przy dźwiękach ulubionej muzyki, przeczytaj ponownie i porównaj swoje odpowiedzi: „na gorąco” i „po ochłonięciu”. Jakie masz wnioski? Zapisz je i pamiętaj o nich planując lekcje na kolejny tydzień.

Powtarzaj ten eksperyment przynajmniej raz na miesiąc. Znajdź zeszyt lub notes, w którym utrwalisz wszystkie odpowiedzi i wnioski lub zacznij prowadzić swojego bloga. Dbaj o to, by refleksje nie umykały Twej uwadze i wpływały na jakość Twojej pracy. Zamień pojedynczy eksperyment w mini-projekt i ciesz się zmianami, które zauważysz w swoim uczeniu Ty i Twoi uczniowie. No właśnie … uczniowie!

PORTRET Z UCZNIEM – informacja zwrotna OD UCZNIA DLA CIEBIE

Druga opcja: Stwarzaj regularnie okazje, w których – indywidualnie – uczniowie podpowiedzą Ci, czego potrzebują i co mógłbyś robić inaczej. Pytaj ich o zdanie. Wymaga to odwagi ale tym samym wzmacnia Twój autorytet. Stworzenie kultury otwartej rozmowy o potrzebach zredukuje sytuacje cichych konfliktów i tajemniczo znikających z grup uczniów do minimum (jeśli nie do zera!).

Obowiązują proste zasady:

1. Wyjaśnij, dlaczego zależy Ci na poznaniu opinii indywidualnych uczniów. Zbuduj atmosferę otwartości i zaufania.
2. Korzystaj z różnych metod zbierania informacji zwrotnej – krótko i ciekawie.
3. Poproś uczniów o podpisywanie komentarzy, aby wiedzieć jak odpowiadać na ich indywidualne potrzeby.
4. Na kolejnych zajęciach odnieś się do zebranych informacji. Pokaż uczniom, że bierzesz ich zdanie pod uwagę.
5. Nigdy nie oceniaj i nie bierz pod uwagę przy ocenianiu tego, czym podzielili się z Tobą uczniowie. Informacja zwrotna nie może podlegać ocenie.

I – uprzedzając pytania – nie, nie jest to strata czasu. Jest to inwestycja czasowa w silną motywację Twoich uczniów. To także kolejny pretekst do komunikowania się i wymiany informacji z uczniami w języku, którego uczysz.

Oto jedna z metod zbierania informacji zwrotnej, która sprawdza się w różnych grupach.

WYJŚCIÓWKI

Przygotuj bileciki, które rozdasz uczniom na 3-5 minut przed zakończeniem lekcji. Umieść na nich jedno pytanie, dzięki któremu dowiesz się czegoś o skuteczności swojego uczenia. Zależnie od wieku i poziomu zaawansowania uczniów oraz typu kursu, możesz chcieć dowiedzieć się:

• co uczniowie zapamiętali z lekcji
• które słówka/struktury są wciąż niejasne
• które słówka/struktury chcą jak najszybciej wykorzystać w komunikacji
• jak pracuje im się w grupach
• czy czują, że pamiętają materiał z lekcji, czy muszą uczyć się go dopiero w domu
• czy mają poczucie, że mówią na zajęciach wystarczająco dużo
• czy chcą, aby więcej czasu poświęcać na pracę z ich błędami językowymi
• na ile podobają im się materiały z podręcznika/karty pracy
• które ćwiczenia są dla nich najcenniejsze
• czego im brakuje na lekcji a czego jest za dużo
• jakie prace domowe są w stanie robić regularnie

Różnicuj format odpowiedzi na pytania, aby wzmacniać zaangażowanie, np.:

• krótka odpowiedź (np. nie więcej niż 25 słów)
• rysunek
• oznaczanie wartości na skali
• emotikony
• wybór odpowiedzi z podanych opcji
• testy PRAWDA/FAŁSZ
• zdania do uzupełnienia

Oto cała procedura w czterech prostych krokach:

1. Przygotuj jedno pytanie. Rozdaj bileciki na koniec zajęć.
2. Daj uczniom 3-5 minut na pisemną odpowiedź. Poproś o podpisanie bilecików.
3. Zbierz bileciki.
4. Przeanalizuj ich treść. Zaplanuj pod tym kątem kolejne zajęcia: powtórkę z poprzedniej lekcji, inne ćwiczenia, inne zadanie domowe, rozmowę z grupą na temat tego, czym się podzielili, itp.

Możesz tez użyć aplikacji, które pozwolą uczniom przesłać Ci odpowiedzi drogą elektroniczną, np.: Google Forms, Kahoot!, Mentimeter, Vocaroo, itp.

Nawet nie zauważysz, gdy wyjściówki staną się rytuałem zamykającym Twoje lekcje, dzięki któremu uczniowie poczują się współtwórcami zajęć a nie tylko publicznością.

PORTRET GRUPOWY – informacja zwrotna OD INNYCH LEKTORÓW I TRENERÓW DLA CIEBIE

A może poszukać innych lektorów z podobnymi potrzebami inwestycji we własny rozwój? Tak. Znajdź dla siebie kurs metodyczny, który połączy dwie korzyści: da Ci nowe kwalifikacje (i możliwości jeszcze ciekawszych kursów i nowych przygód zawodowych) oraz pozwoli Ci  szkolić się w zespole, w którym rozwój zawodowy opiera się na wzajemnej przyjaznej informacji zwrotnej.

Jeśli czujesz, że potrzebujesz, by ktoś – oprócz metodyka w Twojej szkole – przyjrzał się temu jak uczysz i planujesz lekcje dla dorosłych, rozważ udział w kursie CELTA >>>, który da Ci międzynarodowe kwalifikacje do nauczania angielskiego ale nie tylko to… Obserwacje i sesje informacji zwrotnej w grupie to unikatowe doświadczenie dla początkujących i bardzo doświadczonych lektorów z różnych kultur i kontekstów – przyjaźnie zawarte w trakcie kursów CELTA trwają bardzo długo. Fascynujące jest posłuchać, co inni dostrzegli w Twojej lekcji.

Jeśli uczysz lub chcesz uczyć dzieci, kurs TKT Young Learners >>> pozwoli Ci dzielić się pomysłami na lekcje i testować zabawy dla najmłodszych w kameralnej grupie. W miłej atmosferze wzbogacisz swoje portfolio lekcji angielskiego dla dzieci ale także usłyszysz, jak innym podobają się Twoje pomysły na lekcje dla maluchów. Międzynarodowy certyfikat to wisienka na torcie.

Jeśli zaś Twoje doświadczenie pozwala Ci na uzyskanie międzynarodowego dyplomu (odpowiednik stopnia magisterskiego) w zakresie nauczania angielskiego, zastanów się nad kursem DELTA Module 1 >>>. W kameralnym gronie polskich i anglojęzycznych doświadczonych lektorów angielskiego, pogłębisz i uaktualnisz swoją wiedzę na temat uczenia. Dyskusje i seminaria moderowane przez doświadczonego tutora z międzynarodowym doświadczeniem oraz informacja zwrotna od niego to niezła gratka dla tych, którzy chcą wzmocnić swój własny autorytet w zakresie wiedzy o nauczaniu i odnaleźć nowe inspiracje do planowania lekcji. Sam dyplom – honorowany na całym świecie – otwiera drzwi do kariery trenera i metodyka.

Którąkolwiek z tych opcji wybierzesz, masz gwarancję, że wsparcie doświadczonych trenerów i bogatego w różnorodne doświadczenia zespołu, pozwoli Ci spojrzeć na własny warsztat z nowej perspektywy. I nie masz szans przejść przez którykolwiek z tych kursów i niczego nowego się nie nauczyć. Nie ma takiej opcji – rozwój gwarantowany.

Podsumowując

Przyjrzeliśmy się trzem konstruktywnym sposobom na wzięcie sprawy profesjonalnego rozwoju w swoje ręce w sytuacji, gdy – jako lektor – nie możesz liczyć na wystarczające wsparcie metodyczne w swojej szkole lub potrzebujesz znacznie więcej niż szkoła Ci może zapewnić:

– profesjonalna autorefleksja

– informacja zwrotna od indywidualnych uczniów

– kwalifikacyjne kursy metodyczne oparte na informacji zwrotnej i pracy w zespole

Nawiązując do początkowej opowieści o dwóch myszkach, wygląda na to, że nie ma wymówek – masełko da się ubić! Bez względu na Twoje możliwości czasowe i finansowe, istnieją rozwiązania, które możesz wdrożyć od zaraz. Masełko da się ubić!

Milada Krajewska, Academic Development Manager w Ośrodku Doskonalenia Nauczycieli Lang